Πρόσφατα, ανέβασα αυτή τη φωτογραφία στην ομάδα των αθλητών της Εθνικής Ομάδας Αλπικού Σκι στο Facebook. Ο τίτλος καλύπτει όλο το μεγαλείο της ψυχολογίας στην απόδοση. Κρύβει την απέραντη δύναμη που έχει το μυαλό κάθε αθλητή να του φτιάξει ή να του χαλάσει τη μέρα, αφού θέσουμε ως δεδομένο ότι από πλευράς τεχνικής, φυσικής κατάστασης και εξοπλισμού είναι πλήρως προετοιμασμένος. Το παιχνίδι λοιπόν είναι να μπει ο αθλητής στην εκκίνηση με μυαλό που θα βλέπει μπροστά του μια δυνατή πρόκληση κι όχι κάποια απειλή για το εγώ του ή τους βαθμούς του, για τα σχόλια που θα γίνουν από τα σημαντικά άτομα στη ζωή του!

Το μυαλό του αγώνα είναι τόσο διαφορετικό από αυτό της προπόνησης! Είναι ελεύθερο από κάθε κριτική, αμφισβήτηση και προσπάθεια για βελτίωση. Αυτά τα θέλει ο αθλητής στην προπόνηση, για να εργαστεί σκληρά ώστε να έρθει η βελτίωση, για να αμφισβητήσει ώστε να διορθώσει τα λάθη του. Στον αγώνα απλά μπαίνει και παίζει στο ρυθμό του σλάλομ! Εμπιστεύεται και εκτελεί! Εμπιστεύεται τα πόδια του να απορροφήσουν κάθε σημείο της διαδρομής, τα μάτια του να τον οδηγήσουν σωστά σε κάθε στροφή, το σώμα του να χαθεί στο ρυθμό της χάραξης, όντας ερωτευμένο με τον εαυτό του! Εδώ μιλάμε για έρωτα, για πάθος, για πείνα να μπει μέσα στο σλάλομ μόνος του, να του ανήκει η διαδρομή, να ξεχάσει κάθε τι που δεν σχετίζεται με τη διαδρομή, το σώμα του, το μυαλό του, το σκι του!

Στον αγώνα κάνει το σκι που ξέρει! Κάθε διαδρομή είναι ευκαιρία να νιώσει το ρυθμό, την ταχύτητα, το γλίστρημα, την ένταση της εκκίνησης μέσα στο στομάχι του! Δεν είναι ευκαιρία να αποδείξει πως μπορεί να τερματίσει. Αυτό το ξέρει εδώ και χρόνια, από όταν ξεκίνησε να προπονείται! Έχει μεγάλη διαφορά όταν ο αθλητής μπαίνει να τρέξει τη διαδρομή κι όταν μπαίνει να δείξει τη σωστή τεχνική του ή να πάρει βαθμούς ή όταν έχει το «Πρέπει να τερματίσω» καρφωμένο στο μυαλό του. Τότε δεν κάνει σκι, αλλά υπολογισμούς!

Αλήθεια τι αποδείξεις χρειάζεται ο αθλητής για να πιστέψει στον εαυτό του; Τερματισμοί, καλές θέσεις και βαθμοί είναι οι συνήθεις απτές αποδείξεις, τόσο για τους αθλητές όσο και για γονείς, προπονητές και στελέχη σωματείων. Τι γίνεται όμως όταν δεν έρχονται αυτές οι αποδείξεις; Οταν σε 5 αγώνες στη σειρά δεν έρχεται αποτέλεσμα; Ίσως δε βγαίνει ούτε καν τερματισμός; Τότε τι είναι ο αθλητής; Προσέξετε πολύ εδώ τους χαρακτηρισμούς που θα χρησιμοποιήσετε και αναλογιστείτε: Φταίει όντως το σκι του (ενόσω ξέρετε πως έχει κάνει πλήρη προετοιμασία) ή μήπως φταίει ο τρόπος σκέψης του; Φταίει μήπως ότι δεν είναι ήρεμο, και καθαρό το μυαλό του, άλλα γεμάτο φόβους και προσδοκίες; Τι είναι λοιπόν ο αθλητής που σε 5 αγώνες δεν έχει τερματίσει;

Πόση δύναμη, θέληση και αντοχή στην πίεση του αγώνα θέλει να έχει ο αθλητής για να μπει στην εκκίνηση μετά από σερί αγώνων που δεν έχει τερματίσει; Πόσο θα βοηθούσε τον αθλητή αν απλά αποφάσιζε να πιστέψει στην προπόνηση που έχει κάνει και το σκι που ξέρει. Αν απλά αποφάσιζε να έχει πίστη στον εαυτό του, αφού δεν έχει ακόμη τις πολυπόθητες αποδείξεις για εμπιστοσύνη; Πολλοί άνθρωποι από επιλογή έχουν πίστη προς το Θεό χωρίς να έχουν αποδείξεις την ύπαρξή τους. Παρόμοιο λοιπόν είναι και το ζητούμενο για τους αθλητές και αθλήτριες: Ας έχουν πίστη πριν ακόμη λάβουν αποδείξεις. Ένα μυαλό που δεν πιστεύει και αναζητά αποδείξεις δυστυχώς δεν στηρίζει τον αθλητή στην εκκίνηση, αλλά τον γεμίζει με ερωτηματικά κι αμφιβολίες. Πίστη στη φυσική κατάσταση, στην προετοιμασία και στο σκι που έχουν στα πόδια τους, πίστη στους ανθρώπους που έχουν πλάι τους, στη δύναμη να αντέχουν την πίεση, στο σκι που ξέρουν να κάνουν.

Ας διαλέξουμε λοιπόν: Θα πιστέψω στον εαυτό μου; Θα τον στηρίξω; Οι επιλογές μας αυτές έχουν προεκτάσεις: Αν δεν πιστεύω σε μένα τότε πού πιστεύω; Στους αντιπάλους μήπως ή στην τύχη; Και να θυμόμαστε: «Ταραχή δεν προκαλούν τα πράγματα αυτά καθαυτά, αλλά η αντίληψη των ανθρώπων επί των πραγμάτων», σύμφωνα με τον Επίκτητο.

Στυλιανή "Ανή" Χρόνη, Ph.D., CC-AASP, Τ.Ε.Φ.Α.Α., Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας